Jak przygotować się do zabiegu medycznego WEDŁUG Somatic Experiencing®
PROAKTYWNE PODEJŚCIE DO ZDROWIENIA I REGENERACJI
Dziś piszę o tym, jak przygotować się do zabiegu medycznego zgodnie z nurtem Somatic Experiencing®. Zdaję sobie przy tym sprawę z tego, że nasza świadomość to jedno, a ograniczenia systemu opieki zdrowotnej to drugie. Potraktujcie więc ten wpis jako punkt odniesienia i informację o tym, jak takie przygotowanie do zabiegu/operacji, jej przebieg i "aftercare" powinny wyglądać z punktu widzenia zdrowia naszego układu nerwowego i minimalizacji traumatycznego śladu zdarzenia w naszym systemie. Przygotowując się do zabiegu zastosujmy tę wiedzę tam, gdzie mamy taką możliwość. Nie frustrujmy się tym, że nie wszystko będzie możliwe - takie są ograniczenia sytuacji i siły wyższe. Zabiegu/operacji potrzebujemy aby wyzdrowieć. Zaufajmy, że nasze ciała mają ogromny potencjał do zdrowienia i są w stanie przez ten proces przejść, nawet jeśli nie przebiegnie on według idealnego scenariusza.
Przejmując aktywną rolę w naszym zdrowieniu - zmieniamy kulturę medyczną, opartą w dużym stopniu na autorytecie i hierarchii, jak i naszym posłuszeństwie jako pacjentów/tek. Nie oszukujmy się więc - stosowanie poniższych zaleceń w systemie, w którym operujemy i proponowanie nowych rozwiązań nie będzie łatwe i często spotka się z oporem i irytacją lekarzy/rek. Jeśli czujesz, że proaktywna rola w tej sytuacji będzie dla ciebie dodatkowym stresem - postępuj tak, aby tobie było w tej sytuacji najłatwiej.
ZABIEGI I OPERACJE Z PERSPEKTYWY UKŁADU NERWOWEGO
Każdy zabieg medyczny (także ten według racjonalnej logiki "drobny", jak zabieg stomatologiczny) traktowany jest przez nasze ciało jako zagrożenie życia. Jest to z perspektywy ewolucyjnej całkowicie logiczne: każde cięcie ciała, otwarta rana, jak i ciała obce w nim (jak narzędzia medyczne) powodują uruchomienie alarmu sygnalizującego zagrożenie, naruszenie naszych fizycznych granic i integralności. Na przestrzeni milionów lat nasz autonomiczny układ nerwowy wyewoluował w jedynie nieznacznym stopniu. Podczas więc gdy kognitywne części naszego mózgu rozumieją, że dobrowolnie zgadzamy się na ingerencję lekarza/rki i pozostajemy (np. na fotelu dentystycznym lub ginekologicznym) w bezruchu aby sobie finalnie pomóc, nasz autonomiczny układ nerwowy działa według dużo bardziej pierwotnej logiki "bezpieczeńswto - zagrożenie". Ten moment dwóch sprzecznych akcji i komunikatów w ciele, oraz niemożność pójścia za impulsem do fizycznej obrony i odparcia "ataku", którego domaga się nasz układ współczulny często skutkuje uruchomieniem trybu zamarcia, zamrożenia i dysocjacji. Jest on przeznaczony na sytuacje odczytywane przez nasze ciało jako położenie bez wyjścia: "powinnam się bronić i ratować, ale (z jakiś względów) nie jestem w stanie" (ewolucyjnie: zostałam dogoniona przez drapieżnika, unieruchomiona, zapędzona w róg itd.).
Nurt SE® zaleca więc somatyczne przygotowanie się do każdego zabiegu oraz zapewnienie sobie odpowiedniego wsparcia także po zabiegu, tak aby ciało mogło się “odmrozić”, rozładować i dokończyć reakcje obronne zablokowane w chwili medycznej interwencji. Pozwoli to zapobiec "utknięciu" systemu w stanie unieruchomienia lub zamrożenia, które - gdy nierozładowane - potrafi trwać kilka lat, a nawet kilka dekad. Z tego zresztą względu wskazane jest przepracowanie np. na sesjach Somatic Experiencing także poważnych zabiegów i operacji, którym poddani/ne byłyśmy wiele lat wcześniej, także w dzieciństwie. Nierozładowana energia do obrony będzie się manifestować w ciele magazynowaniem się napięcia i zesztywnieniem w tkankach, które wiele lat później mogą być przyczyną przewlekłego bólu i dalszych problemów zdrowotnych. Ponadto w stanie "alertu" nasze ciało się poprawnie nie regeneruje i nie goi. Do regeneracji, gojenia i odbudowy zasobów potrzebujemy poczucia bezpieczeństwa, spokoju i zaangażowania społecznego, a więc sprawnie działającego układu przywspółczulnego i nerwu błędnego brzusznego.
JEŚLI JESTEŚ PACJENTEM/ PACJENTKĄ
PRZED ZABIEGIEM
Poproś o wcześniejsze spotkanie z chirurgiem. Zadaj mu/jej wszystkie pytania, które masz na ten moment, aby poczuć się bezpiecznie i dobrze poinformowanym/a.
Poproś o wcześniejsze spotkanie z anestezjologiem/żką. Jeśli czeka cię zabieg, w którym możliwe byłoby zarówno znieczulenie ogólne, jak i miejscowe - z perspektywy układu nerwowego zdecydowanie lepsze jest znieczulenie miejscowe. Znieczulenie ogólne wpływa na pamięć ciała, a jeśli w naszej pamięci jest luka i nie pamiętamy, co się z nami działo - dezorientacja i stres jest dla naszego ciała paradoksalnie większy. Z perspektywy procesu regeneracji i leczenia lepiej jest, abyś podczas zabiegu była/był przytomna/y i rejestrował/a co się dzieje, wyłączając jedynie sygnały bólowe za pomocą znieczulenia miejscowego. Zapytaj anestezjologa/żkę jaki lek zastosuje, metodę jego podania oraz o to, jakich odczuć po jego podaniu możesz się spodziewać.
Zorientuj się w przestrzeni: odwiedź wcześniej szpital/ klinikę, aby zapoznać się z otoczeniem, zmniejszając dezorientację w dniu zabiegu.
Wybierz godną zaufania, spokojną osobę, która będzie ci towarzyszyć przed- i po operacji (w idealnym wariancie: także podczas wybudzania).
Zminimalizuj stres przed operacją: unikaj aktywujących lub irytujących cię czynności przed operacją. Kilka dni przed zabiegiem skup się wyłącznie na relaksacji, redukcji stresu, na tym, co dla ciebie bezpieczne i wspierające. Nie rozpoczynaj w tym czasie nowych procesów terapeutycznych ani pracy z traumą - teraz jest czas wyłącznie na budowanie zasobów i przygotowywanie twojego systemu, żeby sprawnie poradził sobie z wyzwaniem, jakim będzie zabieg chirurgiczny. Nie przeceniaj przy tym dobroczynego wpływu, jaki na nasz układ nerwowy ma zabawa i śmiech (absurdalne komedie, popcorn i ulubiona osoba? ;)
W idealnym wariancie dobrze byłoby odbyć sesję/kilka sesji z praktykiem/praktyczką Somatic Experiencing®, poświęconych stricte przygotowaniu cię do zabiegu (w takich sesjach ćwiczymy z osobą m.in. wyobrażanie sobie wybudzania się ze snu, pracując nad dobrą reakcją na znieczulenie ogólne i redukcją dezorientacji po wybudzeniu)
W dniu operacji weź ze sobą do szpitala/kliniki przedmioty dające ci komfort, relaks i przyjemność: muzykę, medytacje relaksacyjne, ulubioną poduszkę lub koc, "przedmioty mocy", może masz zapachy lub olejki eteryczne które cię koją i wzmacniają?
PO ZABIEGU
Bardzo ważny jest moment wybudzania się. Gdy ustępuje działanie znieczulenia ogólnego dobrze jest mieć spokojne, ciche, bezpieczne otoczenie. Najlepiej, gdyby mogła być wtedy przy tobie osoba, którą wybrałaś/eś na twoje wsparcie przed- i po operacji. Ta osoba ma teraz ważne zadanie: zapewniać cię swoją spokojną i ciepłą obecnością o stabilności i bezpieczeństwie, być twoim "rzecznikiem/czką" w razie wszelkich pytań od lekarzy, konieczności załatwiania lub organizowania czegokolwiek lub kontaktu z twoją rodziną i bliskimi. Jeśli widzi on/ona, że potrzebujesz więcej czasu na orientację, zanim zostaniesz przewieziona do innej sali - dobrze by było aby wystosował/a taką prośbę do personelu medycznego (to się jak wiemy może udać lub nie, ze względów organizacyjnych i logistycznych w szpitalu..)
Proaktywne zarządzanie bólem: skoncentruj się na przyjemności, a nie na bólu, przyjmując leki przeciwbólowe w regularnych odstępach czasu, aby utrzymywać sygnały bólowe na niskim poziomie. Tłumienie ostrego bólu zapobiega silnej aktywacji współczulnej. A brak aktywacji i komfort jest konieczny do sprawnych procesów regeneracji. Nawet więc jeśli na co dzień dla zasady nie stosujesz środków przeciwbólowych - zrób teraz ten rzadki wyjątek, aby wesprzeć twoje ciało w szybszej regeneracji.
Po zabiegu (bezpośrednio, po wypisaniu cię ze szpitala/kliniki lub dopiero po jakimś czasie już w domu) może się pojawić drżenie (całego ciała lub jakiejś jego części - nóg, szczęki, rąk…), trzęsienie się lub płacz - jest to jak najbardziej pozytywna i wskazana część cyklu przechodzenia przez stres i dobroczynna reakcja naszego ciała rozładowująca tzw. "energii przetrwaniową" aktywowaną w momencie zagrożenia. Umożliwienie tego procesu bez zakłóceń jest bardzo ważne dla szybkiego powrotu do zdrowia. Proste słowa wsparcia ze strony osób towarzyszących mogą pomóc: "Dobrze, że to się dzieje. Pozwól, aby to się działo", "Pozwól ciału na to rozładowanie, twoje ciało wie, co ma teraz zrobić".
Renegocjowanie zabiegu/operacji: idealnie byłoby odbyć po zabiegu sesję/kilka sesji Somatic Experiencing® nastawionych stricte na proces tzw. "renegocjacji" ingerencji chirurgicznej. Sesje te będą miały na celu dopełnienie zainicjowanych w momencie zagrożenia (jakim jest dla ciała zabieg medyczny) reakcji obronnych układu nerwowego i zajęcie się potencjalnymi emocjonalnymi skutkami zabiegu, takimi jak strach, poczucie straty, złość.
JEŚLI JESTEŚ LEKARZEM/ LEKARKĄ
Przeczytaj powyższy paragraf "Jeśli jesteś pacjentem/pacjentką", aby mieć świadomość zaleceń somatycznych nurtów pracy z traumą, jak przebieg procedury medycznej powinien w idealnym wariancie wyglądać, aby zminimalizować ryzyko traumatyzacji, a zarazem powikłań w leczeniu i regeneracji. Jeśli pacjent/tka zwróci się do ciebie z jedną z powyższych propozycji/ próśb - zareaguj z otwartością i wyrozumiałością, nawet jeśli ze względów organizacyjnych, logistycznych lub jakichkolwiek innych będziesz musiał/ła odmówić.
Jeśli widzisz, że twój pacjent/tka jest przed zabiegiem w dużym stresie - użyj twojego autorytetu i pełnej obecności, aby pomóc pacjentce/owi w wyciszeniu reakcji stresowej, a tym samym sobie w przeprowadzeniu udanej operacji/zabiegu. Twoja uziemiona, przyjazna obecność, spokojny głos i poświęcenie chwili na nawiązanie relacji z pacjentem/tką jest z perspektywy układu nerwowego bezcenne dla przebiegu i powodzenia zabiegu.
Spójrz pacjentowi/ntce w oczy w pełnej regulacji i powiedz: "Będzie mi dużo łatwiej ci pomóc, jeśli postarasz się teraz uspokoić. Czy możesz to dla mnie zrobić?" Zaproponuj pacjentce/owi: "Na kilka następnych oddechów oddychaj tak, aby twój wydech był 2 sekundy dłuższy niż wdech"
Powiedz [jeśli jest to zgodne z prawdą i twoją ekspertyzą sytuacji]: "Wszystko będzie dobrze. Wykonamy teraz ten zabieg/operację i wrócisz do zdrowia/formy.”
Podczas znieczulenia ogólnego słuch osoby operowanej może pozostać nienaruszony, a rozmowy, które prowadzi twój zespół medyczny podczas wykonywania zabiegu mogą się zapisać w podświadomości pacjenta/tki. Miej to na względzie i nie rozmiawiaj podczas wykonywania operacji o niemających związku z zabiegiem tematach. Przebieg zabiegu komentuj w obecności pacjenta/tki tylko w pozytywny sposób, upewniający o tym, że wszystko idzie dobrze i zgodnie z planem. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wyzwania, trudności lub komplikacje - omów je z twoim zespołem poza zasięgiem słuchu pacjenta/tki.
ŹRÓDŁA:
Materiały edukacyjne 3-letniego szkolenia dla certyfikowanych praktyków Somatic Experiencing®, moduł 4 i 5: trauma medyczna.
Materiały edukacyjne Brittany Piper, http://brittanypiper.com, @healwithbritt (certified Somatic Experiencing® practicioner)
